Hoe stop je overdenken of ‘overthinking’ zoals sommigen het beter kennen? Overdenken is niet alleen afvragen of je de deur wel achter je dicht hebt gedaan. Of goed overwegen of iets wel de juiste keuze is. Het is veel meer dan dat, en vaak in een negatieve zin. Overdenken wordt vaak ook gelinkt aan angststoornissen, depressie, jaloezie en andere mentale ziektes. Overdenken is dus verre van ideaal, toch hebben veel mensen hier last van. Gelukkig zijn er enkele dingen die je kunnen helpen stoppen met overdenken.
Wat is overdenken?
Iedereen denkt wel eens na over iets. Als je een belangrijke keuze moet maken of als je een verkeerde keuze hebt gemaakt. Als iets fout gaat denk je bij jezelf misschien na wat je de volgende keer beter kan doen of hoe je het op kunt lossen. Maar bij sommige mensen gaat dit net een stukje verder. Die denken niet na om een probleem op te lossen of iets dergelijks. Hun gedachtegang begint haast een angst(stoornis) te worden. Dit komt vaak door een onderliggende onzekerheid.
Als een overdenker iets gebeurd begint hij/zij met nadenken en piekeren over de situatie. Maar vaak eindigen ze dan niet met een vredig gevoel of een oplossing, maar komen ze in een negatieve denklus. Ze beginnen na te denken over wat er wel niet allemaal (nog meer) fout kan gaan.
Overdenken is dus zoveel nadenken over een situatie (en vooral negatief), totdat je uitkomt bij een extreme gedachte/ extreem gevoel die meestal niet eens in de buurt ligt van de werkelijkheid. Maar jouw gedachten zorgen dat je wel voelt alsof het werkelijkheid is. Je kunt je nu super slecht voelen over een situatie, terwijl dit helemaal niet de werkelijkheid is. Meestal is er helemaal niks om je slecht over te voelen. Dit praat je jezelf aan, doordat je gedachten in een negatieve ‘loophole’ komen.
Als je bijvoorbeeld ruzie hebt gehad met een vriend. Als overdenken kan je dan een beetje in paniek raken en kunnen je gedachten in een negatieve cirkel komen zoals: “wat als hij geen vrienden meer wilt zijn? Wat als de rest van de groep dan ook geen vrienden meer wilt zijn? Wat als ik helemaal geen vrienden meer over hou? Blijf ik nu de rest van mijn leven alleen?”
Bij een klein probleem zal een overdenken dus gelijk een enorm groot probleem zien. Hun gedachten zullen niet eindigen met een oplossing voor hoe de vriendschap weer beter wordt. Maar bijvoorbeeld met de angst om voor altijd alleen te zijn.
Maar overdenken kan ook voor dingen die nog niet eens gebeurd zijn. Je kunt ook overdenken voor toekomstige situaties of gebeurtenissen. Stel je gaat je schoonouders ontmoeten. Als overdenker kan je je al helemaal bezig gaan houden met “wat als ze me niet leuk vinden? Wat als ik iets verkeerds zeg? Misschien verpruts ik het en eindigt mijn relatie daardoor wel.” Dit is ook een typisch voorbeeld van overdenken.
Overdenken kan ook in de tegenwoordige tijd gebeuren. Stel je bent met iemand aan het praten en diegene zegt dat die even naar de wc moet. Iemand die niet overdenkt gaat er van uit dat diegene gewoon moet plassen en niets meer. Een overdenker gaat meteen nadenken van “ow shit, heb ik iets verkeerds gezegd” of “straks vind hij/zij het niet leuk om met mij te praten”. Dit soort gedachtes zijn heel gewoon voor overdenkers om te krijgen. Terwijl dit 99% van de tijd onterechte gedachtes zijn. Maar zulke negatieve gedachtes eten je wel op van binnen. Je gaat nu automatisch uit van iets slecht en dit heeft grote impact op je gemoedstoestand. Niemand wordt namelijk vrolijk van spanning en angst.
Overdenken in een relatie
Om nog even kort verder te gaan over schoonouders en relaties. Overdenken in relaties gebeurd ook veel. En het blijkt dat dit soms ook kan leiden tot het uitgaan van relaties. Een paar voorbeelden van hoe overdenken effect kan hebben op je relatie.
- Je kunt bijvoorbeeld bij de kleinste dingen al denken dat je partner vreemdgaat.
- Je vertrouwt je partner niet als hij/zij iets zegt of beloofd.
- Je wordt om de kleinste dingen boos of verdrietig omdat je er in je hoofd een heel ander/groot scenario van maakt.
- Je kunt angstproblemen veroorzaken waardoor je je partner extreem veel gaat appen en boos wordt als diegene niet snel reageert.
- Als iets niet gebeurd zoals jij het wilt kun je angstig worden. Je gaat dus proberen om alle situaties te laten gaan zoals jij dat wilt. Dit kan je partner gecontroleerd en ‘claustrofobisch’ laten voelen. Alsof jij de baas over hem/haar bent.
- Je zal niet meer/minder gelukkig worden van de relatie. Niemand is optimaal vrolijk als die gespannen is. Dus als jij altijd gespannen bent als je met je partner bent (omdat je dus constant zit te overdenken), dan zal je nooit optimaal gelukkig worden als je bij die persoon bent. Je zal nu altijd gespannen en op je hoede zijn.
Hoe stop je het overdenken van situaties?
Inmiddels heb je al gelezen dat overdenken dus erg slecht is voor jezelf en voor de relaties die je hebt met mensen. Je wilt dan ook zo snel mogelijk stoppen met overdenken. Maar hoe doe je dat?
1. Schrijf je gedachten op
Veel mensen geven aan dat als ze (negatieve) gedachten opschrijven dat ze zich opgelucht voelen en deels verlost van de stress zijn. Als je ze in je hoofd blijft houden kan het een rommeltje worden. Het opschrijven van je gedachtes zorgt dat je ze overzichtelijk hebt en dat je ze even uit je hoofd hebt gehaald. Ook kun je nu inzien waar de stress vandaan komt en of het eigenlijk wel terecht is dat je aan het overdenken bent.
2. Besef dat je de toekomst niet kunt voorspellen en het verleden niet kunt veranderen
Overdenkers zijn vaak met het verleden of de toekomst bezig. Ze balen van fouten die gebeurd zijn of bedenken scenario’s over dingen die nog moeten gebeuren. Belangrijk is dat je je beseft dat het onmogelijk is om het verleden te veranderen en om de toekomst te voorspellen.
Baal je van iets wat in het verleden is gebeurd of hoe iets gegaan is? Zoek naar een oplossing of accepteer het.
Ben je bang voor wat er in de toekomst gaat gebeuren en wat daar wel niet allemaal fout kan gaan? Lees dan de volgende tip.
3. Best mogelijke uitkomst
Als overdenker zal je vaak nadenken over wat er allemaal mis kan gaan. Je denkt vaak alleen na over de ‘worst case scenario’. Maar heb je wel eens bedacht wat er allemaal goed kan gaan? De kans dat dingen goed gaan is namelijk ook echt veel groter dan dat ze fout gaan.
Probeer je dus eens voor te stellen wat er wel niet allemaal goed kan gaan. Zo verlaag je het stressniveau in je lichaam en zal je merken dat je gedachtes positiever worden. Dit merk je gelijk in je gemoedstoestand, je zult meteen vrolijker en positiever zijn. Plus de kans dat dingen daadwerkelijk goed gaan is ook groter. Als jij namelijk in je hoofd voor je ziet hoe jij een goede eerste indruk achterlaat bij je nieuwe collega’s, dan zal dit eerder ook gebeuren omdat je je hersenen nu soort van geprogrammeerd hebt om het goed te laten gaan.
Ga maar na, als jij voordat je iets gaat doen 10x tegen jezelf zegt: “ik kan het niet, ik kan het niet, ik kan het niet” of je zegt 10x tegen jezelf “ik kan het wel, ik kan het wel, ik kan het wel”. Wanneer is de kans groter dat datgene je wel lukt denk je?
4. Probeer je gedachtes niet te onderdrukken
Als ik nu tegen jou zeg ‘denk niet aan een roze olifant’ waar denk je nu dan aan? Waarschijnlijk een roze olifant. Dit is hetzelfde met negatieve gedachtes. Als jij als overdenker tegen jezelf zegt “ik ga er niet aan denken dat mijn vriendin uit gaat en ik bang ben dat ze vreemdgaat” dan ga je daar uiteindelijk toch aan denken. Zulke gedachtes onderdrukken werkt dus niet goed. In plaats daarvan kun je het beste deze gedachte verwisselen voor een andere. Dit kan een hele simpele gedachte zijn als ‘welke muziek draaien ze daar dan in die club’ dan schuiven je gedachtes alweer naar een ander onderwerp. Wat nog beter werkt is om aan iets leuks te denken, iets wat je bijvoorbeeld samen met haar hebt meegemaakt of iets wat jullie binnenkort gaan doen.
Dit is uiteraard niet alleen met relaties, dit is gewoon een voorbeeld. Maar ook bijvoorbeeld als je angstig wordt door overdenken voor een gesprek die je binnenkort hebt. Denk dan eens na over wat je dat weekend voor leuke dingen gaat doen. In plaats van “ik moet echt niet te veel nadenken over dat gesprek”.
Onderdruk je gedachtes dus niet maar verschuif ze naar een ander (leuker)onderwerp
5. Mindfulness
Zoals ik eerder al aangaf zijn overdenkers veel met het verleden en de toekomst bezig. Een effectieve manier om te stoppen met overdenken is mindfulness. Mindful zijn betekend dat je in het hier en nu bent. Je bent dus niet bezig met het verleden of de toekomst, maar alleen met dit moment. Als er gedachtes opkomen, probeer deze dan weer langzaam te laten gaan. Probeer alleen bezig te zijn met het hier en nu. Welke geluiden hoor je? Wat voel je allemaal (kleren, bed, regen)? Hoe is je ademhaling? Dit zal echt zorgen voor een enorme stress verlaging en een helder en onbezorgde gedachtegang.
