Je gedachtegang veranderen.. Kan dat? Ja! Je kunt situaties anders gaan interpreteren, hierdoor zal je gedrag en gevoel veranderen. Je zal het leven hierdoor op een hele andere manier gaan zien. Structureel je gedachtegang veranderen is niet gemakkelijk, maar het is mogelijk. Lukt je dit, dan zal je merken dat je veel positiever wordt en met veel meer zelfvertrouwen door het leven gaat. Ik ga jullie uitleggen hoe je jouw negatieve gedachtegang kunt veranderen door situaties anders te interpreteren.
Ik ga jullie dit uitleggen aan de hand van het boek ‘vergroot je zelfvertrouwen’ van Robert Haringsma. Daar vertelt hij in paragraaf 4 over ‘verander je gedachten’. Hij vertelt over cognitieve gedragstherapie als ‘medicijn’ voor negatieve gedachten. Ik wil beginnen met een mooi voorbeeld uit dit boek.
Eventueel ook een waardevol artikel om te lezen: Negatieve gedachten ombuigen naar positieve
Verander je gedachten
Stel je voor dat je met je vriend op de Veluwe loopt. In de verte zie je een katachtige lopen. Hoewel je ver bij het dier vandaan bent, zie je direct dat het dier te groot is om een normale kat te zijn. Je neemt aan dat het een poema is, want die zijn hier eerder gesignaleerd. Je hart slaat een hartslag over, en je kijkt angstig om je heen op zoek naar mogelijkheden om te vluchten. Jouw vriend ziet het dier ook, maar schat in dat het waarschijnlijk gewoon een uit de kluiten gewassen kater is. Hij neemt nog eens een teug van de heerlijke frisse buitenlucht en bedenkt zich hoe mooi het leven kan zijn.
Dit voorbeeld geeft mooi aan hoe verschillende gedachtegangen kunnen zorgen voor verschillende reacties en realiteiten. Als je denkt dat het een poema is, word je ontzettend angstig. Als je daarentegen denkt dat het een forse kat is, zal je gevoel nauwelijks veranderen. Dit is mooi weergegeven in het ABC-schema hierboven. Met daarin de volgende 3 blokken.
ABC-schema
Situatie
Bij situatie (A) komen de feitelijke omstandigheden. Oftewel wat kun je waarnemen zonder er een oordeel aan toe te voegen. Dus datgene wat je kunt zien, horen, ruiken proeven en voelen. In dit voorbeeld is het duidelijk dat het om een dier gaat, maar er kan niet eenduidig worden waargenomen wat voor een soort dier het is.
Interpretatie
Bij B (interpretatie) kijken we naar onze interpretatie van de situatie. Oftewel de betekenis die we geven aan een situatie. Deze interpretatie is niet altijd universeel bij de situatie. Soms ook wel. Als er een leeuw voor je staat die zijn tanden laat zien, valt daar weinig aan te interpreteren. In de meeste gevallen is de situatie echter verschillend te interpreteren. In het voorbeeld bijvoorbeeld. Daar is het dier erg ver weg en kan de interpretatie verschillen. De één interpreteert het als een poema, de ander als een uit de kluiten gewassen kat.
Gedrag, gevoel
En als laatste (C) het gedrag en gevoel dat voortkomt uit de interpretatie. Als je angst voelt omdat je denkt dat je een poema ziet, dan is je gedrag waarschijnlijk dat je heel hard wegrent. Je gedrag en gevoel is dus een reactie op hoe je de situatie interpreteert.
Oké nu weet je hoe een ABC schema eruit ziet, maar wat heb je daar nou aan? Er liggen 3 belangrijke ideeën aan ten grondslag.
1. Je interpretatie is niet de situatie
Één en dezelfde situatie kan dus op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. In het voorbeeld zien jullie namelijk hetzelfde, er loopt een katachtige op de Veluwe. Toch interpreteren jullie de situatie beide anders. Hieruit blijkt dat wat we denken niet volledig bepaald wordt door wat we waarnemen. Hoe je een situatie interpreteert kan van verschillende dingen afhangen, onder andere van je persoonlijkheid, je ervaring en je sociale omgeving.
Belangrijk is dat je begrijpt dat je een situatie altijd interpreteert en dat je interpretatie de situatie niet is. Sommige interpretaties lijken ons zo zeker, dat het moeilijk is om te herkennen dat het maar een interpretatie is en niet noodzakelijkerwijs de juiste interpretatie.
2. Je interpretatie bepaalt je gevoel en je gedrag
Om maar even door te gaan op het voorbeeld met de katachtige. Als je denkt dat er een poema loopt op de Veluwe, dan zal je waarschijnlijk enorm angstig worden. Je wilt zo snel mogelijk wegkomen daar. Als je daarentegen denkt dat het een grote kat is, zal je waarschijnlijk ongestoord verder lopen. Je handelt dus op basis van je interpretatie: poema of grote kat. Niet op basis van de situatie, want die is voor jullie beide hetzelfde. Er loopt een grote kat in de verte.
3. Jij bepaalt zelf voor welke interpretatie je kiest
We weten nu dus dat je situaties altijd interpreteert en dat die interpretaties je gevoel en gedrag bepalen. Tussen A en C zit een stap waar je zelf zeggenschap over hebt: je interpretatie. Je kunt bewust besluiten om anders over zaken na te gaan denken. En dus situaties op een andere manier te gaan interpreteren.
Wat zijn goede interpretaties?
Je interpretaties bepalen dus voor een groot deel hoe jij in het leven staat. Het bewust worden en het veranderen van je interpretaties kan dan ook een enorme invloed op je leven hebben. Maar wat is nou een goeie interpretatie? Dat is vaak lastig te zeggen. In het geval van de poema zal je op een gegeven moment misschien wel zien wat het is, zodra je dichterbij komt of een verrekijker pakt. Echter is het in veel andere situaties lang niet zo makkelijk of zelfs onmogelijk. In bijvoorbeeld het geloof, de politiek, dat soort dingen. Daar is geen goed of fout in. Iedereen heeft daar haar eigen normen, waarden en overtuigingen.
Maar nu een voorbeeld van hoe je deze informatie in het dagelijks leven kan gebruiken. Wederom uit het boek ‘Vergroot je zelfvertrouwen’.
Eigenwaarde en interpretatie
“Stel bijvoorbeeld dat je op de reünie van je middelbare school komt. Daar blijkt dat bijna iedereen een betere baan heeft dan jij. Sommigen hebben een eigen bedrijf en weer anderen bekleden een hoge functie. Zelf doe je vrijwilligerswerk omdat er binnen jouw branche nauwelijks werk te vinden is. Tijdens de reünie weet je je groot te houden, maar als je thuiskomt, huil je bittere tranen. Je voelt je mislukt en voelt je minder waard dan al die vroegere klasgenoten die maatschappelijk zo veel meer geslaagd zijn.”
Je voelt je eigenwaarde dus dalen omdat vroegere klasgenoten een betere baan hebben dan jij. Je interpretatie is namelijk dat mensen die een betere baan hebben dan jij, ook meer waard zijn dan jij. Dan ziet het ABC-schema er zo uit (linker helft).
Zorg dat je positiever interpreteert
Aan de rechterkant staat een andere interpretatie van de situatie, hoe het ook kan. De situatie is onveranderd want dat is gewoon hoe die is. Maar deze interpretatie zorgt voor een veel minder sterk effect op je gevoel (negatief). Je ziet nu dat de situatie niet per se aanleiding geeft tot een laag gevoel van eigenwaarde.
Probeer dus niet altijd gelijk situaties negatief te interpreteren. Probeer er niet te veel waarde aan te geven of interpreteer het positief. Als je situaties positief of in ieder geval minder negatief gaat interpreteren, zal je merken dat je leven een stuk positiever en vrolijker zal worden.
Misschien ben je nog niet helemaal overtuigd van de nieuwe interpretatie. Je vindt het misschien nogal een gemakkelijke manier om de waarheid te ontlopen. Maar je ziet misschien over het hoofd dat er op de eerste interpretatie ook veel valt aan te merken. Daar ga je er namelijk van uit dat de waardigheid van een mens puur gebaseerd is op zijn maatschappelijke positie. Wie succesvol en rijk is, is iets waard. En werklozen bijvoorbeeld, zijn nauwelijks wat waard.
Maar de oude mensen die jij als vrijwilliger in het bejaardentehuis helpt, zullen dat heel anders zien. En is het niet gewoon pech dat jouw talenten op een vlak liggen waar minder geld mee verdient kan worden of minder banen beschikbaar voor zijn?
Houd je jezelf dan niet voor de gek?
Als jij ziet dat er een poema loopt op de Veluwe en je loopt er naartoe alsof het een poes is en roept ‘kom maar poesje’, dan hou je jezelf voor de gek. Je probeert de situatie te veranderen met je gedachten, en dat werkt niet. In het voorbeeld van de reünie verander je echter alleen je interpretatie, niet de situatie. En in duizenden onderzoeken is aangetoond dat dit uitstekend kan en dat het vaak een positieve invloed heeft op je levensgeluk en je gemoedstoestand en ook nog eens een positief effect heeft op je prestaties.
